Kur’an Perspektifinden Kadın

Document Type : Original Article

Author

Uluslararası el-Mustafa Üniversitesi Mezunu

Abstract

Her varlık, İlahî isimlerden bir ismin dışa vurumudur. Çünkü Allah'ın zatî sıfatlarından değil de fiilî sıfatlarından olan yaratma, yaratıcının, çeşitli yaratılmışların çehresinde tecelli etmesinden ibarettir.  Nitekim Hz. Emirü'l Müminin Ali (as) şöyle buyurmaktadır:
"Yarattıklarına yarattıklarıyla tecelli eden Allah'a hamdolsun." 
Dinî literatürün temel kaynağı olan Kur’ân-ı Kerîm’de de yaratıcının tecellisi olan insanın değerli olduğu ve insan için en yüce makamın Allah’ın halifesi makamına erişmek olduğu buyurulmuştur. İnsani değerin ve ilahî hilafetin şartı da erkek veyahut kadın olmak değil; insan olmaktır.
Peygamber Efendimizin kadınla ilgili söz ve uygulamalarına bakıldığında, insan olarak kadını erkekten farklı görmeyen, düşünce ve görüşlerini değerli bulan, toplumsal, ilmî ve dinî platformlarda ona da yer veren ve söz hakkı tanıyan bir yaklaşımla karşılaşıyoruz. Hem Kur’ân-ı Kerîm’de hem de ahlâkı Kur’an ahlâkı olan Peygamber Efendimizin (s.a.a.) kadına karşı tutumu ile dinî literatürde farklı bir kadın algısı oluşturulmuş olduğunu görmekteyiz. Peygamber Efendimizin vefatından sonra hadis yazımının yasaklanması, hadislerin yakılması ve uydurulmasının; bununla birlikte şahsi töre ve geleneklerin İslam gibi yansıtılması bu hususta etkili olmuştur.
Tüm bu algıların oluşması, özellikle gençleri vahyin kaynağı ile ilgili şüphe ve problemlerle karşı karşıya bırakmaktadır. Bu noktada çözüm noktası insanlığın hidayet kaynağı olan Kur’ân-ı Kerîm ve onun en kâmil uygulayan ve uygulatan kimselere başvurmaktır.
Kur’ân-ı Kerîm’de, Peygamber Efendimize atfedilen bazı sözlerin aksine kadın ve erkek yaratılışta bir farka sahip değildir veyahut kadın fitne değildir. İnsan olma vasfında ortak ve eşit olan bu iki varlığın biri diğerinden zati bir üstünlüğe sahip değildir. Her insanın değeri ameli ve takvası ile orantılıdır. Aynı zamanda kadına ve erkeğe yönelik hitaplarında bu iki cins arasında mevcut bedensel ve ruhsal farklılıkların da gözetildiği aşikârdır. Temel haklarda aynı hükümlere muhatap olmakla birlikte bazı haklarda adaletin sağlanabilmesi için farklılıklar da mevcuttur.
Özellikle son yıllarda İslam hakkında olumsuz bir algı oluşturmak isteyen kimseler, İslam’da kadının sosyal, hukuki, dinî, ilmî konumlarını metodik ve ilmî bir yaklaşımdan uzak bir şekilde ele alarak bir algı yönetimi yapmışlardır. Muteber olmayan rivayetler ve bu rivayetlerin etkisiyle yapılan Kur’an anlamlandırmalarını da İslam aleyhine kullanmışlardır. İslam’a nispet verilen ama İslam’ın hakikatinden uzak metinler ve aynı zamanda yaşam tarzları, ne yazık ki bugün bizleri anlatıcı konumundan ziyade savunmacı konumuna düşürmüştür veyahut bazı Müslümanların batının doğrularını kendilerine doğru edinerek İslam’ı şahsi yorumlamalarıyla sonuçlanmıştır. Bugün, aynı metinler üzerinden, aynı bakış açılarıyla değerlendirme ve açıklamalar yapmak yeterli olamayacaktır. Toplumun yaşantısı ve bilincine hapsolmuş tutumlardan kurtularak hem insanın manevi boyutunu görmezden gelen, aile yaşantısını kadının ayak bağı gören feminizmin aşırılık ve yanlışlıklarından uzak hem de kadın karşıtı söylemlerden arınmış, ifrat ve tefritten uzak, Muhammedî İslam’ı sarih ve sahih bir şekilde okuyup, anlamalıyız.

Keywords


Article Title [Persian]

زن در جشم انداز قرآن

Author [Persian]

  • فاطمه کارانلیک ایلتیزاز
دانش آموخته جامعه المصطفی
Abstract [Persian]

هر موجودی مظهر اسمی از اسماء الهی است. زیرا آفرینش نه به عنوان صفات ذات خداوند ، بلکه به عنوان یکی از صفات بالفعل ، عبارت از تجلی خالق در صورت مخلوقات گوناگون است. چنانچه، حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام می فرماید:
« ستایش مر خدایی را که خود را با آفریده هایش بر آن ها آشکار می سازد. »     
در قرآن که منبع اصلی ادبیات دینی است، آمده است که انسان که مظهر خالق است، موجودی ارزشمند است و بالاترین مرتبه برای انسان رسیدن به مقام خلیفه اللهی است. شرط ارزش انسانى داشتن  و به مقام خلافت الهى رسیدن مرد یا زن بودن نیست، انسان بودن است.
وقتی به سخنان و رفتارهای پیامبر ( ص ) در مورد زن نگاه می کنیم، با رویکردی مواجه می شویم که زن را با مردان متفاوت نمی بیند، برای افکار و عقاید آنها ارزش قائل است و برای آنها جایگاهی در عرصه های اجتماعی، علمی و دینی قائل است و به آنها حق اظهار نظر می دهد. اما می بینیم که در ادبیات دینی ،  بر خلاف رویکرد قرآن و نگرش پیامبر که اخلاقش اخلاق قرآن است، تلقی دیگری نسبت به زن ایجاد شده است.  علیرغم اینکه بعد از وفات پیامبرمان از نگارش حدیث جلوگیری شد و علیرغم سوزاندن و جعل احادیث، باز هم می توانیم تأثیرات بازتاب آداب شخصی و سنن اسلامی پیامبر را ببینیم. 
شکل گیری همه این تلقی ها ، به ویژه جوانان را در معرض تردیدها و مشکلاتی در مورد منبع وحی قرار می دهد. در این مرحله، راه حل، مراجعه به قرآن است که منبع هدایت بشریت است و پیروی از کسانی که آن را به بهترین نحو در زندگی خود به کار می برند.
بر خلاف برخی از سخنانی که به پیامبر ما نسبت داده شده است، در قرآن کریم زن و مرد در خلقت تفاوتی ندارند و یا زن فتنه نیست. یکی از این دو موجود که در کیفیت انسان بودن مشترک بوده و با هم برابرند، هیچ برتری ذاتی بر دیگری ندارد. ارزش هر فرد به تناسب اعمال و تقوای اوست. در عین حال روشن است که تفاوت های جسمی و روحی موجود بین این دو جنس در خطاب به زن و مرد لحاظ شده است. اگرچه در حقوق اساسی مشمول مقررات یکسانی هستند، اما برای تأمین عدالت در برخی از حقوق تفاوت هایی نیز وجود دارد.
به ویژه در سال های اخیر کسانی که می خواهند تصور منفی نسبت به اسلام ایجاد کنند، با توجه به جایگاه اجتماعی، حقوقی، دینی و علمی زن در اسلام، به دور از رویکرد روشمند و علمی، رویکرد های غلطی را ارائه داده اند. همچنین از روایات غیر قابل اعتماد و تفاسیر قرآنی که تحت تأثیر این روایات صورت گرفته، علیه اسلام استفاده کرده اند. متأسفانه اینگونه متون منسوب به اسلام که به دور از حقیقت اسلام است و همچنین برخی سبک های زندگی باعث شده است که امروزه ما به جای اینکه مبلغ و روشنگر اسلام باشیم مجبور شده ایم فقط نقش دفاعی به خود بگیریم و برخی از مسلمانان نیز با پذیرش حقایق غرب به برداشتها و تفسیر های شخصی از اسلام روی آورده اند.
امروزه ارزیابی و تبیین از طریق همین متون و بر اساس چنین دیدگاه هایی کافی نخواهد بود.
ما باید با رهایی از نگرش هایی که در بینش و نوع زندگی های امروزی رخنه کرده است، و با دوری از اشتباهات فمینیسم که بعد معنوی انسان را نادیده گرفته و زندگی خانوادگی را مانعی برای زن می بیند، اسلام محمدی را روشن و معتبر و به دور از گفتمان های ضد زن و به دور از افراط و تفریط بخوانیم و بفهمیم.
 

Keywords [Persian]

  • قرآن
  • تفسیر
  • زن
  • چالش های معاصر
  • اسلام و زن