Document Type : Original Article
Author
Uluslararası el-Mustafa Üniversitesi, Felsefe Anabilim Dalı
Abstract
Article Title [Persian]
Author [Persian]
این مقاله به بررسی نسبت بنیادین عقلانیت و قانون در اندیشه فلسفی و سیاسی ابونصر فارابی میپردازد. بر مبنای تحلیل ساختار عقل از منظر فارابی ـ شامل عقل بالقوه، بالفعل، مستفاد و فعال ـ نشان داده میشود که عقل، تنها ابزار ادراک نظری نیست، بلکه اساس هستیشناسی، مشروعیت سیاسی و قانونگذاری در مدینه فاضله محسوب میشود. در نظام فلسفی فارابی، قانون مطلوب باید تجلی عقل فعال و ناظر به سعادت نهایی انسان باشد، و تنها فردی که به مرتبه عقل مستفاد رسیده، شایستگی قانونگذاری و رهبری جامعه را دارد. همچنین روشن میشود که عقل نظری و عقل عملی هر دو در تحقق قانون نقش مکمل دارند؛ اولی در تأسیس اصول کلی، و دومی در اجرای جزئیات و تشخیص خیر عملی. این پژوهش، ضمن بازخوانی منظومه عقلانی فارابی، تلاش میکند نسبت آن را با مباحث معاصر عقلانیت حقوقی، مشروعیت و عدالت بررسی کرده و جایگاه آن را در اندیشه سیاسی اسلامی نشان دهد.
Keywords [Persian]
)