Başlarken

Editor-in-Chief Lecture

Author

Uluslararası el-Mustafa Üniversitesi, Felsefe Anabilim Dalı

Abstract

Bu çalışma, İslam düşünce tarihinin kurucu filozoflarından Ebu Nasr Fârâbî’nin felsefî sistemini, özellikle akıl–saadet–siyaset bütünlüğü ekseninde ele almakta ve onun düşüncesinin çağdaş entelektüel ve toplumsal sorunlar açısından taşıdığı imkânları tartışmaktadır. Fârâbî, Yunan felsefe mirasını İslamî dünya görüşüyle mezcederek mantık, metafizik, epistemoloji, ahlâk ve siyaset alanlarında özgün bir sentez ortaya koymuş; bu yönüyle “Muallim-i Sânî” unvanını hak etmiştir. Onun düşüncesinde faal akıl kavramı, varlık, bilgi ve insan anlayışını birleştiren merkezî bir rol oynamakta; felsefenin nihai gayesi ise bireysel ve toplumsal saadetin gerçekleştirilmesi olarak belirlenmektedir.
Bu bütüncül yaklaşımın en somut tezahürü, Medînetü’l-Fâzıla (Erdemli Şehir) tasavvurudur. Fârâbî, erdemli şehir modeli ile “cahil” ve “sapkın” şehir tiplerini karşılaştırarak adalet–zorbalık, hakikat–güç ve bilgelik–cehalet eksenlerinde evrensel bir siyaset felsefesi geliştirmiştir. Bu çerçevede onun düşüncesi, modern dünyada yaygınlaşan tahakküm, sömürü ve güç merkezli siyasal yapılara karşı, akıl, fazilet ve adalet temelli alternatif bir medeniyet perspektifi sunmaktadır.
Çalışma ayrıca, el-Mustafa Türkiye Temsilciliği tarafından düzenlenen Uluslararası Fârâbî Sempozyumu ile MİSBAH: Çağdaş Din Çalışmaları Dergisi – Fârâbî Özel Sayısı kapsamında yayımlanan makaleleri tanıtarak, Fârâbî düşüncesinin güncel felsefe, din bilimleri ve sosyal bilimler alanlarında nasıl yeniden yorumlandığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Fârâbî, yalnızca tarihsel bir filozof değil; çağdaş anlam, siyaset ve ahlâk krizlerine yönelik düşünsel açılımlar sunan canlı bir entelektüel kaynak olarak değerlendirilmektedir.

Keywords

Article Title [Persian]

سرمقاله

Author [Persian]

  • دکتر سید وحید کاشانی
نماینده جامعه المصطفی در ترکیه
Abstract [Persian]

این نوشتار به بررسی نظام فلسفی ابو نصر فارابی، از بنیان‌گذاران فلسفه اسلامی، با تمرکز بر پیوستار عقل، سعادت و سیاست می‌پردازد و ظرفیت‌های اندیشهٔ او را برای مواجهه با مسائل فکری و اجتماعی معاصر تحلیل می‌کند. فارابی با تلفیق میراث فلسفهٔ یونان با جهان‌بینی اسلامی، سنتی بدیع در منطق، متافیزیک، معرفت‌شناسی، اخلاق و فلسفهٔ سیاسی پدید آورد و از این‌رو شایستهٔ لقب «معلم ثانی» شد. در منظومهٔ فکری او، مفهوم عقل فعال نقشی محوری در پیوند میان هستی، معرفت و انسان ایفا می‌کند و غایت نهایی فلسفه، تحقق سعادت فردی و اجتماعی دانسته می‌شود.
بارزترین تجلی این رویکرد جامع، نظریهٔ «مدینهٔ فاضله» است. فارابی با مقایسهٔ شهر فاضله با انواع شهرهای جاهل، فاسق و ضال، فلسفه‌ای سیاسی با محوریت عدالت در برابر استبداد، حقیقت در برابر قدرت و حکمت در برابر جهل بنیان می‌نهد. از این منظر، اندیشهٔ فارابی بدیلی تمدنی مبتنی بر عقل، فضیلت و عدالت در برابر ساختارهای سیاسی سلطه‌محور و قدرت‌مدار جهان مدرن عرضه می‌کند.
این مقاله همچنین با معرفی مقالات منتشرشده در «همایش بین‌المللی فارابی» برگزارشده توسط نمایندگی المصطفی در ترکیه و نیز شمارهٔ ویژهٔ فارابی مجلهٔ میصباح، نشان می‌دهد که اندیشهٔ فارابی چگونه در فلسفه، مطالعات دینی و علوم اجتماعی معاصر بازخوانی می‌شود. در این چارچوب، فارابی نه صرفاً فیلسوفی تاریخی، بلکه منبعی زنده برای پاسخ به بحران‌های معنا، سیاست و اخلاق در جهان امروز تلقی می‌شود.

Keywords [Persian]

  • فارابی
  • معلم ثانی
  • فلسفهٔ اسلامی
  • مدینهٔ فاضله
  • اندیشهٔ تمدنی
  • روابط شرق و غرب

Files

Share

How to cite

Statistics