Allâme Tabâtabâî’nin Anlatımından Molla Sadra’nın Hayatı ve Felsefî Yöntemi

Document Type : Original Article

Author

Abstract

Molla Sadra (Sadrüddîn Şîrâzî), klasik Meşşâî düşüncedeki kuru mantıksal aklî delillerin ötesinde, keşif, şuhûd ve vahiyle de hakikatlere ulaşılabileceğini savunur. Akıl, keşif ve şer‘ (vahiy) arasında bir uyum kurmuştur. Varlık anlayışını “vücûdun asıl oluşu” ve “vücûdun dereceliliği” üzerine kurmuş, varlığın tek, ama dereceli olduğunu; en yüksek varlığın Zorunlu Varlık (Allah) olduğunu; diğer varlıkların ise farklı derecelerde varlık ve fiil arasında değiştiğini belirtmiştir.
Sadra, varlıkların temelinde bir birlik (teşkik-i vücûd) ve farklı mertebelerde bulunmalarını “ışık” metaforu ile açıklar. Ona göre madde âlemi sürekli hareket halindedir ve bu hareket, varlığın değişik mertebelerde tecelli etmesini sağlar. Varlık ve mahiyet ayrımını yapar; mahiyet, varlığın zihindeki sınırlandırılmış tasavvurudur.
Felsefi yönteminde, akıl, keşif ve dinî vahiy kaynaklarını birleştirerek çok sayıda yeni felsefi mesele ortaya koymuş ve bunları derinlemesine incelemiştir.
Molla Sadra’nın birçok önemli eseri bulunmaktadır. En bilinenleri “Esfâr-ı Arba’a” (Dört Seyahat) ve “Mebde ve Meâd” gibi eserlerdir. Ayrıca birçok risale, tefsir ve şerh yazmıştır. Eserlerinde akıl ile vahiy arasında uyum kurma metodunu benimsemiştir.

Keywords

Article Title [Persian]

تاریخ حیات و روش فلسفی ملاصدرا در بیان علامه طباطبایی

Author [Persian]

  • علامه سید محمد‌حسین طباطبائی
Abstract [Persian]

ملا صدرا (صدرالدین شیرازی) فراتر از دلایل خشک منطقی در مکتب مشاء، باور داشت که حقیقت‌ها را می‌توان از طریق کشف، شهود و وحی نیز دریافت کرد. او هماهنگی میان عقل، کشف و شرع (وحی) برقرار کرد. نگرش او به هستی مبتنی بر «اصل وجود» و «مراتب وجود» بود؛ به این معنا که وجود یکی است ولی درجات مختلف دارد؛ والاترین وجود، وجود ضروری (خداوند) است و سایر موجودات در درجات گوناگون بین وجود و فعل قرار دارند.
صدرالمتألهین وحدت بنیادین هستی (تشکیک وجود) را با استعاره «نور» تبیین می‌کند. به اعتقاد او عالم ماده در حال حرکت دائم است و این حرکت موجب ظهور درجات مختلف وجود می‌شود. او تفاوت میان وجود و ماهیت را قائل است؛ ماهیت تصویری ذهنی و محدود از وجود است.
در روش فلسفی خود، عقل، کشف و وحی دینی را ترکیب کرد و مسائل فلسفی نوینی را مطرح و عمیقاً بررسی نمود.
از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «اسفار اربعه» و «مبدأ و معاد» اشاره کرد و همچنین تفسیرها و شرح‌های فراوانی دارد که در آنها روش سازگاری عقل و وحی را به کار برده است.
 

Keywords [Persian]

  • ملا صدرا
  • صدرالمتألهین
  • فلسفه
  • حکمت متعالیه
  • اسفار اربعه
  • فلسفه اسلامی
MİSBAH : Çağdaş Din Çalışmaları Dergisi
Volume 11, Issue 21 - Serial Number 21
October 2024
Pages 119-129

Files

Share

How to cite

Statistics