Kur'an’ın Psikolojik Tefsirinde Allame Tabâtabâî'nin Tefsir Metodu

Document Type : Original Article

Author

Kum İslâmî İlimler Üniversitesi, Kur'an ve İslamî Metinler Anabilim Dalı

Abstract

Kur'an-ı Kerim'in psikolojik tefsiri, müfessirin Kur'an ayetlerine psikolojik yaklaşımla yazdığı, tefsir kaynaklarından yararlanarak psikolojik bilginin geçmiş bulgularını Kur'an'a arzedip ayetlerden yeni psikolojik bulgular üretmeyi hedefleyen ve bunlara dayalı sistem kurarak Kur'an-ı Kerim'in psikolojik işaretlerinin tefsirine odaklanan tefsir ekollerinden biridir.
Bu araştırma, Allame Tabâtabâî'nin el-Mizan'da yaptığı psikolojik tefsirleri tespit etmeyi ve daha sonra da Allame'nin onları tefsir ederken izlediği yöntemi incelemeyi hedeflemektedir. Makalenin bulguları göstermektedir ki, Allame Tabâtabâî, ister orucun farz olması (Bakara, 183) ve mükellefiyete güç yetmesi (Mü'minun, 62) gibi mevzusu psikolojik olmayan ayetler olsun, ister aile idaresiyle ilgili ayet (Nisa, 34) gibi mevzusu psikolojik ayetler olsun Kur'an-ı Kerim'in çeşitli ayetlerinde psikolojik çıkarımlarda bulunmuş ve tefsirinde bunları açıklamıştır. Bu arada bazı ayetlerde, siyak karinesinden yararlanma türünden tefsir metoduna işaret etmiş, ama başka konularda her ne kadar onları kullanmışsa da buna değinmemiştir.
Sonuç itibariyle, el-Mizan'dan çıkartılmış psikolojik tefsirlere dikkat edildiğinde Allame Tabâtabâî, psikolojik tefsirinde Arap dilinin kurallarının yanısıra siyak, muhatabın özelliği ve bilimsel (deneysel) bulgular gibi okuma biçiminden de istifade etmiştir.

Keywords

Article Title [Persian]

بررسی روش تفسیری علامه طباطبایی در تفسیر روانشناختی قرآن کریم

Author [Persian]

  • دکتر علیرضا شیرزاد
دانشجوی دکتری تخصصی قرآن و متون اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم
Abstract [Persian]

تفسیر روانشناختی قرآن کریم یکی از گرایش های تفسیری است که مفسر با رویکرد روانشناختی به آیات قرآن نگریسته و با استفاده از منابع تفسیری همچون آیات قرآن، روایات، دستآوردهای قطعی یا اطمینان بخش تجربی و کتب لغوی و با هدف عرضه یافته های گذشته دانش روانشناسی، تولید یافته های جدید روانشناسی از آیات و نظام سازی بر اساس آنها به تفسیر اشارات روانشناختی قرآن کریم می پردازد. این پژوهش با هدف استخراج تفاسیر روانشناختی علامه طباطبایی در کتاب المیزان و سپس بررسی روش علامه در تفسیر آنان نگاشته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که علامه طباطبایی در آیات مختلفی از قرآن کریم چه در آیاتی که در آن به مسائل روانشناختی اشاره نشده همچون آیات وجوب صوم (183/بقره) و وسعت تکلیف(62/مؤمنون) و چه در آیاتی که به مسائل روانشناختی اشاره شده همچون آیه مدیریت خانواده (34/نساء) برداشت های روانشناختی داشته و در تفسیر خود بیان نموده است. در این میان، در برخی از آیات به روش تفسیری خود همچون استفاده از قرینه سیاق اشاره نموده و در دیگر موارد اشاره ای ننموده اگرچه از آنان بهره برده است. در نتیجه با توجه به تفاسیر روانشناختی مستخرج از المیزان، علامه طباطبایی در تفسیر رواشناختی خود از قواعد لسان عرب و نیز قرائنی همچون سیاق و ویژگی های مخاطب استفاده نموده است.

Keywords [Persian]

  • تفسیر قرآن
  • روانشناختی
  • روش تفسیری
  • گرایش تفسیری
  • المیزان

Files

Share

How to cite

Statistics