Molla Sadra’nın Tefsîrinde Aklî ve Naklî İlimleri Kullanma Metodu

Document Type : Original Article

Author

Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı

Abstract

Molla Sadrâ, 979/1571 yılında siyasî, içtimaî, iktisadî, kültürel ve dinî yapı itibariyle parlak bir ortam olan Şirâz’da doğmuştur. Safevî döneminde yetişmiş çok yönlü bir âlimdir. O, tefsîr, hadîs, kelâm, fıkıh, tasavvuf, felsefe gibi disiplinlerde çok sayıda eser kaleme almıştır.  Molla Sadrâ’nın, Meşşaî ve İşrakî felsefeyi mezceden filozof bir müfessir olmasından dolayı Kur’ânî okumaları farklı olmuştur. Bu yönüyle ‘ahbârî’ ve ‘usûlî’ ekollerden bağımsız ve farklı düşünmüştür. Molla Sadrâ’nın Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Kerîm isimli eseri tefsirler arasında önemli bir konuma sahiptir. İlk olarak âyetlerin zâhir manasını verdikten sonra onları bâtınî olarak da yorumlamıştır. O, tefsîrinde taassuptan uzak bir üslup izlemiştir. Kendisi filozof bir müfessir olduğundan dolayı bazen mezhebi olan Caferîyye’ye tabi olmuş, bazen de farklı düşünmüştür. Filozoflardan övgüyle bahsedip onlardan alıntılar yapmakla beraber kelâmcıları ve kelâmî ekollerin görüşlerini çetin bir şekilde eleştirmiştir. 
            Çalışmamız, müfessirin Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Kerîm isimli eserinin yorum yöntemine ilişkin olacaktır. Onun çeşitli ilimleri istihdam ederek Allah’ın kelamının anlaşılmasına yönelik gayretleri incelenecektir. Amacımız; Kur’ân’ı yorumlarken onun kullanmış olduğu metotları incelemek ve Sünnî-Şiî tefsîrlerden faydalanarak hazırlanan tefsirinin zenginliğini ve çeşitli disiplinler açısından anlam katmanlığını ortaya çıkarmaktır.  

Keywords

Article Title [Persian]

روش استفاده ملاصدرا از علوم عقلی و نقلی در تفسیر خود

Author [Persian]

  • دکتر مَحمَت سیّد گِچیت
عضو هیأت علمی دانشگاه ایغدیر
Abstract [Persian]

اثر ملاصدرا با نام « تفسیر القرآن الکریم » از نظر عقلی ، نقلی ، کلامی ، تصوفی و فلسفی جایگاه ممتازی دارد. ملا صدرا با اظهار پشیمانی از اینکه سال های طولانی خود را برای اندیشه های اهل فلسفه و مباحثات متکلمین صرف کرده است ، با به کار گیری علومی که در آن ها خبره شده بود در راه فهم قرآن، به تفسیر کلام الهی شروع کرده ولی فقط توانست به تفسیر ده سوره و چند آیه موفق شود. به خاطر اینکه عُمرش وفا نکرد، اندیشه نگارش یک تفسیر بزرگ عملی نشد. مطالبی که این 8 جلد تفسیرِ مفسّر شاملِ آن ها می شود، از نظر علوم مرتبط با مباحث تاریخ قرآن ، علوم قرآنی ، حدیث ، فقه ، لغت ، بلاغت ، تصوّف ، کلام و فلسفه  خیلی پر بار است و در بین تفاسیر از جایگاه مهمی برخوردار است. وی، نخست بعد از ارائه معنای ظاهریِ آیات ، آن ها را از نظر باطنی نیز تفسیر کرده است. ملاصدرا علیرغم شیعی بودن، در تفسیر خود روشی به دور از تعصّب را برگزیده است. با توجه به اینکه او فیلسوفی مفسّر است، گاهی تابع مذهب خودش  « جعفریّه »  شده و گاهی نیز متفاوت اندیشیده است. از فیلسوفان با احترام یاد کرده و با گرفتن برخی مطالب از آن ها دیدگاههای متکلمین ومکاتب کلامی را به شدت مورد انتقاد قرار داده است.
این پژوهش، به روش تفسیریِ مفسر در اثر او به نام « تفسیر القرآن الکریم » خواهد پرداخت. همچنین، تلاش های او در خصوص شناساندنِ کلام خدا از طریق به کار گیریِ علوم مختلف بررسی خواهد شد. هدف ما این است که روش هایی را که او در تفسیر قرآن به کار برده، بررسی کرده و پربار بودن و غنایِ معناییِ تفسیر تألیف شده توسط او را با استفاده از تفاسیر شیعه و سنّی مطرح کنیم.

Keywords [Persian]

  • تفسیر
  • ملا صدرا
  • نقلی
  • عقلی
  • روش‌شناسی

Files

Share

How to cite

Statistics